در حالی که پلیس راهور ناجا فقط سه شرکت امداد خودرویی را که به لحاظ امکانات و لجستیک، توانایی ارائه خدمات به مردم دارند، به رسمیت می‌شناسد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد در تهران و دیگر شهرستان‌ها ده‌ها شرکت غیرمجاز امداد خودرو که صلاحیت فنی و توان عملیاتی برای پاسخگویی به مردم را ندارند، آزادانه و بی‌هیچ دغدغه‌ای از سوی نهادهای نظارتی به کار خود ادامه می‌دهند.
بر اساس تقسیم‌بندی‌های رایج، امداد خودروها به دو دسته جاده‌ای و درون‌شهری تقسیم می‌شوند، اما شواهد حاکی است که تخلف در هر دوی این امداد خودروها وجود دارد و کسی نیز به این تخلفات رسیدگی نمی‌کند. حتی آمارهای روشنی نیز در این باره وجود ندارد و کسی به درستی نمی‌تواند بگوید چه تعداد از آنها از چه سازمانی و چگونه مجوز گرفته‌اند. اما مراجع پراکنده‌ای که می‌توان در این خصوص پیدا کرد، آنقدر آمارهای جالب می‌دهند که با مروری بر آن می‌توان به عمق ماجرا پی برد. به عنوان مثال سایت ۱۱۸ در تهران از مراجع تحقیق در این خصوص است؛ چراکه این سایت شماره تلفن‌ها را بر اساس دسته‌بندی مشاغل و اشخاص حقوقی بدست می‌دهد.
جستجویی در این سایت نشان می‌دهد که فقط در تهران ۴۵ شرکت امدادخودرو به ثبت رسیده و شماره‌هایشان بدون توجه به محمل قانونی در اختیار مردم قرار می‌گیرد؛ اما این تمام ماجرا نیست، چراکه مروری بر مالکیت این شرکت‌ها نشان می‌دهد یک شخص حقیقی تا ۱۰ شرکت امدادخودرو را در مالکیت خود دارد و به این ترتیب این ۴۵ شرکت تقریباً متعلق به ۹ نفر است. این در حالی است که به گفته فعالان این بخش، چنین وضعی در دیگر استان‌های کشور نیز وجود دارد.
جنس تخلفات
روش تخلفات و کلاهبرداری‌های شرکت‌های غیرقانونی امدادخودرو نیز متفاوت و متنوع است. از بازاریابی غیرقانونی تلفنی و معرفی خود به عنوان نماینده شرکت‌های بزرگ خودروساز و تحویل کارت امداد قلابی و عدم ارائه هرگونه خدمات پس از دریافت پول گرفته تا سر کار گذاشتن مردم پس از ساعت‌ها معطلی و انتظار، معرفی افراد به تعمیرگاه‌های غیرمجاز و سرکیسه کردن آنها.
عباسعلی غیاثی، دبیر انجمن شرکت‌های خدمات پس از فروش خودرو در این باره به جام‌جم می‌گوید: چون هنوز مرجع صدور مجوز و رسیدگی به تخلفات امداد خودروهای غیرقانونی روشن نیست، آماری از تعداد شرکت‌هایی که از مراجع مختلف مجوز گرفته یا می‌گیرند، در اختیار نیست.
وی افزود: مراجعی که برای این شرکت‌ها مجوز صادر کرده یا می‌کنند، عبارت است از سازمان حمل و نقل و پایانه‌ها و راهداری‌های کشور و بتازگی شهرداری‌ها. ظاهراً آن‌گونه که در سوم آذرماه جاری در شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور مصوب شده، قرار است امداد خودروها از سوی شهرداری‌ها ساماندهی شده و شماره تلفن یکسانی برای تمام آنها در سراسر کشور در نظر گرفته شود.
غیاثی اظهار کرد: به این ترتیب دیگر هیچ امداد خودرویی بدون مجوز شهرداری نمی‌تواند در سطح شهر فعالیت داشته باشد. با این حال مشخص نیست این امر چقدر اجرایی شده است.
وی تصریح کرد: با این حال شکایت‌هایی که درباره تخلفات امداد خودروها به ما می‌رسد، فراوان است. اکثر این تخلفات نوعی کلاهبرداری به حساب می‌آید.
مثلا به شما زنگ می‌زنند که برنده شده‌اید و کارت طلایی خدمات امدادی ماشینتان با فلان درصد تخفیف صادر شده است. لذا فلان مبلغ را واریز کنید تا کارتتان ارسال شود. شما هم مبلغ را می‌ریزید و کارت را هم می‌گیرید، اما هنگام بروز مشکل اصلاً خدماتی دریافت نمی‌کنید، بسیار معطل می‌شوید، خدماتی ناقص و بسیار گران دریافت می‌کنید و بشدت متضرر می‌شوید.
این مقام صنفی گفت: متأسفانه این شرکت‌ها اطلاعات خودرویی مردم را از محل‌هایی چون شرکت‌های بیمه یا شرکت‌های خودروساز می‌گیرند و وقتی با شما تماس می‌گیرند، کار را تمام شده فرض می‌کنند و برای محکم‌کاری هم می‌گویند اگر کارت را نگیرید، پلیس شما را جریمه می‌کند.
وی افزود: این در حالی است که هیچ قانونی وجود ندارد که پلیس خودرویی را به‌خاطر نداشتن کارت خدمات امداد جریمه کند، اما برخی اوقات مردم چون اطلاع کافی ندارند، گول می‌خورند.
دبیر انجمن شرکت‌های خدمات پس از فروش خودرو، اظهار کرد: بردن خودرو به تعمیرگاه‌های متفرقه و گران به این بهانه که شرکت ما با این تعمیرگاه قرارداد دارد نیز از دیگر ترفندهاست. انتقال خودرو به این تعمیرگاه‌ها همانا و ضرر دیدن همان. به هر حال این شغل به شغلی تبدیل شده که پول زیادی در آن است و خدماتی هم ارائه نمی‌شود، زیرا مثلا شخص با پنج خودرو ادعاهای بزرگ و پرطمطراق کرده و پول می‌گیرد.
بارها تذکر داده‌ایم
همچنین سیدعلی جعفری، مدیرعامل امداد خودرو ایران که متعلق به ایران خودروست نیز درباره فعالیت و آسیب‌های امداد خودروهای غیرمجاز به جام‌جم گفت: ما دو سال است که خطر ازدیاد و رشد این امدادخودروها را تذکر می‌دهیم. اما اهتمام لازم برای برخورد نیست و هم‌پوشانی‌ها و پراکندگی‌های قانونی هم جلوی برخورد قاطعانه را گرفته است.
وی توضیح داد: قانون در بخش‌های مختلف به دستگاه‌های مختلف اجازه صدور مجوز به امداد خودروها را داده است. مثلا صدور مجوز امداد خودروها در داخل شهرها با شهرداری‌هاست، اما همزمان قانون حمایت از مصرف‌کننده این اختیار را به خودروسازان داده است. از سوی دیگر امداد خودروهای خارج از شهرها باید از وزارت راه و شهرسازی مجوز بگیرند و در این میان وظیفه نظم و جلوگیری از جرایم آنها ذاتا به‌عهده راهور ناجاست.
جعفری تصریح کرد: درباره این‌که چرا این امداد خودروها زیاد شده‌اند، باید بگویم سود این کار خلاف بالاست. ما هم که بزرگ‌ترین شرکت امدادی کشور هستیم، با توجه به بعد مسافت و هزینه قطعات و خدمات، ضرر می‌دهیم و از ایران‌خودرو یارانه می‌گیریم، پس این امدادها فقط باید به دو دلیل وارد این عرصه شده باشند؛ یا باید عاشق باشند یا این‌که تخلف می‌کنند.
وی همچنین اظهار کرد: ما بجد هشدار داده‌ایم که حضور این امداد خودروهای غیرمجاز برای شهروندان مشکل‌آفرین است؛ زیرا حتی ممکن است برای خانواده مردم مشکل اخلاقی درست کنند. این‌که من می‌گویم مستند به گزارش نماینده قوه قضاییه است که در گزارشی به مسائل متعدد اخلاقی این امداد خودروها اشاره کرده است.
جعفری گفت: با بررسی‌های متعددی که درباره ماهیت این شرکت‌ها کردیم به نتایج جالبی رسیدیم. مثلا در تهران شرکتی وجود داشت که در ۱۵ نقطه تهران شماره تلفن خریده بود و آنها را به عنوان مراکز مورد اعتماد مردم به ۱۱۸ داده بود. صاحبش هم یک خانم بود، اما بررسی‌ها مشخص کرد تمام این شماره‌ها روی یک شماره در پایتخت دایورت است و پنج عدد خودرو هم بیشتر ندارد. حالا دیگر خودتان تا ته ماجرا بروید.
مدیرعامل امدادخودرو ایران افزود: یا فقط در یک استان ۴۰ شرکت غیرمجاز امدادخودرو ثبت شده و احتمالا وضع سایر استان‌ها نیز همین‌گونه است.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر بررسی‌ها مشخص کرد این امدادخودروها معمولا از پرسنل اخراجی خود ما یا شرکت سایپا که صلاحیت فنی، اخلاقی یا هر نوع دیگر نداشتند، تشکیل شده است. البته امدادخودرو ایران با زیاد شدن قانونی این شرکت‌ها مشکلی ندارد، چون الان هم ناراحتی مردم از غیرمجازها به ما می‌رسد، اما حرف این است که فقط قانونی باشند و بر آنها نظارت شود.
جعفری پیشنهاد کرد وظیفه صدور مجوز و نظارت بر امدادخودروها به راهور ناجا واگذار شود، چون هم حضوری شبانه‌روزی و گسترده در شهرها و جاده‌ها دارد و هم ابزار قانونی برای برخورد.
برنامه‌های جدید برای ساماندهی
در پاسخ به تمام این معایب، دبیر شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور در گفت‌وگو با جام‌جم از تدوین برنامه‌های جدید برای ساماندهی امدادخودروها خبرمی دهد.
سیدمهدی یدی همدانی گفت:درآخرین جلسه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور که بیست‌وهشتم آبان برگزار شد، مقررات و ضوابط جدیدی برای نظارت برامداد خودروها تدوین شد که بزودی اجرایی خواهد شد. علت نیز این بود که شمار این امداد خودروها روبه افزایش گذاشته و با توجه به این رشد کمی، مردم از کیفیت خدمات آنها رضایت ندارند. از سوی دیگر نظام نظارتی یکسانی نیز برای آنها وجود ندارد.
وی توضیح داد: متأسفانه درسال‌های اخیر به صدور پروانه و ساماندهی امداد خودروها توجه کمی شده بود و چون این موضوع، موضوعی فرابخشی است تداخل کاری پلیس با شهرداری‌ها و دیگر دستگاه‌ها چون وزارت راه و شهرسازی باعث نابسامانی وضع شده بود.
همدانی افزود: امابا تصویب واجرای ضوابط جدید پیش‌بینی می‌شود بسیاری از این نابسامانی‌ها رفع شود. در این باره تمام امداد خودروها چه آنها که تازه می‌خواهند کار خودرا شروع کنند و چه آنها که درحال فعالیت هستند، باید مجوز جدیدی برای ادامه فعالیت از شهرداری‌ها بگیرند. به عبارت بهتر بدون اخذ این مجوز، فعالیت امدادخودروها با مجوز قبلی ممنوع است.
وی تصریح کرد: همچنین قرارشده تمام امدادخودروها یک شماره تلفن ثابت داشته باشند. این شماره تلفن متعلق به شهرداری خواهد بود و برای رعایت عدالت ناوگان را اعزام می‌کند. از دیگر تصمیمات گرفته شده، متحدالشکل شدن امداد خودروهاست که باعث بالا رفتن ضریب امنیتی آنها خواهد شد.
این مقام مسئول اظهار کرد: این تصمیمات بزودی و با طی روال اداری از سوی وزارت کشوربرای اجرا ابلاغ خواهد شد.
نقره‌داغ کردن، مجاز و غیرمجاز نمی‌شناسد
در همین حال بررسی‌ها نشان می‌دهد امدادخودروهای مجاز و غیرمجاز در یک نقطه با یکدیگر اشتراک دارند و آن نقره‌داغ کردن مشتری درمانده و گرفتن مبالغی بیش از تعرفه رسمی از آنان در بسیاری موارد است.
با این‌که دست‌کم امدادخودروهای مجاز دارای تعرفه رسمی برای ارائه خدمات هستند و در بسیاری موارد نیز مشتری با داشتن کارت اشتراک، اصولا از پرداخت هزینه معاف است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از خودروهای امدادی اعزام شده حداقل از طریق مطالبه انعام، اقدام به دریافت وجه از مشتری می‌کنند. این در حالی است که گاه دیده شده قیمت برخی قطعاتی که توسط خودروهای امدادی به مشتری عرضه می‌شود، بیشتر از بازار است.
قیمت خدماتی مانند حمل خودرو به سوی تعمیرگاه نیز گاه مشمول این قاعده می‌شود. همچنین به خاطر این‌که قبلاً شرکت امدادی شفاف‌سازی لازم درباره این‌که اصولاً کدام یک از خدمات امدادی مشمول پرداخت هزینه بوده و کدام یک رایگان است را انجام نداده گاه از مشتری برای انجام یک خدمت رایگان وجوه زیادی دریافت شده است. بگذریم که مواردی دیده شده که اپراتور اعلام می‌کند به علت ترافیک تقاضاها فقط در صورتی می‌تواند خودروی امدادی را سریع به محل بفرستد که هزینه‌اش نقدا پرداخت شود.
روشن است که چون بیشتر درخواست‌های امدادی در شرایط نامطلوب و فوری و پیش‌بینی نشده صورت می‌گیرد، شخص گاه به خاطر حضور خانواده‌اش یا کار فوری، ناچار به پذیرش هر شرایطی است تا مثلاً خانواده‌اش را در یک شب سرد، زودتر به منزل برساند، بنابراین برخی امدادخودروهای مجاز و غیرمجاز نیز از این شرایط اضطرار، نهایت سوءاستفاده را می‌کنند.
منبع: ایسنا